Nahi ba duzuek Japoniara etortzea turismo egitera edo, ez duzue eukiko arazorik hizkuntzakin zeren “normalean” jendea Ingelesa erabiltzen da denda aundixenetan. Hau ez dut esan nahi jende gehiena Ingelesa dakitela, baina erosketarako eta turisten dendetan erabiltzen duen hizkuntza gehienetan Inglesa dela baizik. Baina, esan beharrik ez dago, Japonesaren hizkuntza ikasten ba duzuek (Pizkatxo bat al menos, agurtzeko, galdetzeko eta holakorik), hobeto egongo zaie emengo inguruetan eta Japonesaren aurrean. Baten bat ausarta bada, emen jarriko dut oinarrizkoena asteko.Jakidunak esaten dabe Japonesen hizkuntza munduko zaiena dela (nik neu ez dut uste hori, zeren euskaldunentzako ahoskatzea ez dauka inongo problemarik…berdin berdina da eta…., baina beno). Eta horren arrazoi nagusienaritako bat da beraien idazteko sistema bereziagaitik.Sistema horren gakoa bare banaketa da. Zer esan nahi dudan? Ba ikusi: Geure hizkuntzaren idazteko era bat bakarra da, – a, b, d, e…..ta abar…- baina beraien gaurko hizkuntzaren idazteko modua lau zatietan banatzen da. Bat ikur edo sinbolo motakua : Kanji –漢字 ; bi silabikoak : Hiragana – 平仮名 eta Katakana – 片仮名 , eta azkenik geure alpabetoa ere bai erabiltzen dute, Romaji – ローマ字, ezagutzen edo deitzen dabe modu bezalaxe.
Kanji –漢字. Kanji-ak dira Japonesaz idazteko basea eta garrantzitsuenak. Chinatik dator, adiera eta ahoskatze bat baino gehiago dituzte sinboloak dira, eta bateratu dezakete euren artean beste adierak eta ahoskatzeak lortzeko. Kanji-ak ideographic (ideo-ideia) deitzen dabe zeren gauzaren ideia edota bere errepresentazioa saiatzen dau jartzea.
Adibidez, hauxe zuhaitza da….木 (ki)….eta hauxe basoa…..森 (mori) , eta ikusten duzunez, gutxi gora behera bere esanaia nahiko argi dago, zuhaitz asko dagoen lekua (basoa), eta onek be ohiana esan nahi dut….森林 (shin), edota baso aundixe. Baina gehienetan, sinbolo ori agertzen denean (木) ez daukat errelazinorik zuhaitzakin. Adibidez hauxe…横 (yoko), -Onduen-. Hauxe ibaia da….川, eta hau berriz mendia…山.
Emen daukazue beren eboluzinoa:
Ez da hain erreza ez, eta Japonesak, amar urte baino gehiago ematen dute kanji-ak ikasten. Kalkulatzen da 50.000 milla inguru kanji-xak daudela, baina inork ez dakit hainbeste kanji-rik. Legez 1945-ren kanji lista bat ofiziala da –jōyō kanji- (常用漢字) deituta, eta suposatzen da lista hori jakin ezkero, edozein liburua eta egunkaria irakurri dazekezula zeren erabiltzen ba dabe lista horren ez dagoen Kanji-ren bat behartuta daude transkrizioa hiragana-z jartzea.
Hiragana – 平仮名 . Hiragana silabarioa 68 sinboloak dira, 5 bokalak eta silabak errepresentatzen duena, zeinek elkartzen ba dira konbinazio desberdinekin, 104 sinbolo desberdinak osatu dezaketela. Normalean Hiragana erabiltzen da hizkuntz partikulakin eta aditzen bukaeran zeren aditzak ia beti hasten dabe Kanji batekin. Adibidez: Taberu….食べる (Jatea) ; Tabete…食べて (Jan egizu).
Emen daukazuek Hiragana-ren taula:
Katakana – 片仮名 Katakana silabarioa erabiltzen da hitz atzerritar bere hitzkuntzetarako moldatazeko, eta Hiraganaren silaba kopuru berdin daukat. Adibidez, komputadore edo ordenagaillu hitza –Computer, Ingelesez-, Katakanaz idazten da “コンピューター”, eta “konpiuutaa” da Japonesak ahoskatzen dituzte moduan. Hitz atzerritar guztiekin erabiltzen da (kanpoko izen guztiekin adibidez- Mikel –ミケル-), eta “modernu-ukitua” dauka berantzako, horregaitik filme edo mangakin asko erabiltzen dituzte ( adibidez Akira mangakin modernu eta desberdin ikutu bat eukitzeko – “アキラ”).
Ona emen Katakanaren taula:
Romaji – ローマ字 . Romaji normalean erabiltzen da jakiteko nola ahoskatzen den edo nolakoa den Japonesaren hitza ata soinua gure alpabetokin. Adibidez: GOMEN NASAI… da… ごめんなさい (barkatu); KONICHIWA…da…こんにちは (Kaixo); eta …EIGO WA WAKARIMASU KA…da.. 英語は分かりますか (Ingelesa ulertzen duzu?). Japonesarentzako oso zaia da (jejeje) zeren bere mentalitatea kanji-ri buruz dago eginda.Oharra: nahi ba duzuek Japonesen hizkuntza ikastea, ez duzu larritu behar. BAI, zaia da ikasteko, baina hizkuntzak ikastea betidanik izan da zaia. Gertatzen dena da, Euskaldunentzako EZ DA AHIN ZAIA zeren esaldiak, perpauzkak eta deklinazioak berdin berdinak dira. Adibidez, nire emaztea Euskal Herrira etorri zenean, euzkara oso erreza zan ikasteko berentzako, eta gaztelera oooosssoo zaia. Ba dago be Japonian oso famatu den poeta bat esaten dabena Japonesen hizkuntza Euskararekin daukala arremana zeren hitz asko ia berdinak direlako (Txori….Tori). Baina hau…Kasualitaten sekzioan jarriko dugu…orain al menos 😉 .
Filed under: Hizkuntza | 3 Comments »